Hai tháng trở lại đây, giá cà phê Việt Nam đang dần đánh mất “sự kết nối” với giá cà phê thế giới. Điều này khác xa với mối quan hệ khăng khít đã được thiết lập hồi đầu năm. Trước biến động bất thường này, Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV) đã đưa ra nhận định cũng như dự báo chuyển động giá cà phê từ nay đến cuối năm. 

Giá cà phê Việt và thế giới dần không còn “gần nhau”

Việt Nam hiện là quốc gia sản xuất và xuất khẩu cà phê Robusta lớn nhất thế giới. Cho nên, diễn biến giá cà phê nhân xô nước ta và cà phê Robusta trên thế giới thường có mối quan hệ khăng khít.

Theo ghi nhận từ MXV, trong 4 tháng đầu năm 2024, giá cà phê nhân xô tại Việt Nam và cà phê Robusta trên Sở Giao dịch Liên lục địa châu Âu (ICE-EU) đã thể hiện mối quan hệ mật thiết và cùng nhau thiết lập những mức đỉnh lịch sử quan trọng. 

Chỉ trong vòng bốn tháng, giá cà phê Robusta đã tăng gần 65%, vượt 4.500 USD/tấn, được xem là mức giá cao nhất trong lịch sử tính tới thời điểm đó. Tương đồng, giá cà phê tại thị trường nội địa cũng chinh phục 134.400 đồng vào 30/4, là mức cao nhất từng ghi nhận từ trước tới nay. 

Diễn biến giá cà phê Robusta thế giới và giá cà phê Việt Nam năm 2024

Tuy nhiên, tính “đồng điệu” này đang dần mờ nhạt trong giai đoạn hiện tại. Hai tháng trở lại đây, dù vẫn đi theo xu hướng chung của giá cà phê thế giới nhưng mức độ biến động giá cà phê Việt đã từng bước “lệch nhịp”. Điển hình, vào giữa tháng 7/2024, giá cà phê thế giới hình thành đà tăng và thiết lập lại mức đỉnh lịch sử mới tại 4.634 USD/tấn. Trên thị trường nội địa, giá cà phê nhân xô có khởi sắc nhưng không thể quay lại mức đỉnh trước đó, chỉ dừng tại 128.000 đồng/kg. 

Gần đây nhất, do lo ngại sương giá xảy ra tại Brazil, giá thế giới đã tăng mạnh gần 7% chỉ trong hai phiên (ngày 6-7/8) nhưng giá cà phê tại nước ta chỉ nhích 2.000 đồng/kg, tương đương 1,5% và còn cách khá xa mức đỉnh lịch sử cũ, gần 13.000 đồng/kg. 

Lý giải về hiện tượng chênh lệch giữa giá cà phê nội và giá thế giới, ông Nguyễn Ngọc Quỳnh, Phó Tổng giám đốc MXV cho biết: “Nguyên nhân của sự lệch pha này chủ yếu xuất phát từ những biến động về nguồn cung. Trong nước, tồn kho cà phê đã cạn kiệt, các đơn hàng xuất khẩu mới không nhiều nên tác động lên giá thế giới chỉ ở mức độ nào đó. Hơn thế, yếu tố thời tiết tại Việt Nam, từng là tiêu điểm cà phê thế giới trong những tháng đầu năm, đã hạ nhiệt trong thời gian gần đây. Tình trạng khô hạn được thay thế bằng những cơn mưa với lượng nước dồi dào, tạo điều kiện cho cây trồng phục hồi và phát triển. Cùng với đó, nguồn cung cà phê từ Brazil và Indonesia, hai quốc gia xuất khẩu Robusta lớn thứ hai và thứ ba thế giới đã bổ sung nguồn cung cho thị trường nên phần nào làm giảm bớt tính “độc quyền” từ vị thế số một thế giới của Việt Nam”. 

Hoạt động xuất khẩu cà phê Việt Nam 2023-2024

Nhịp kết nối sẽ trở lại mạnh mẽ vào giai đoạn chuyển giao năm mới

Nhận định về chuyển động của giá cà phê thời gian tới, MXV cho rằng tình trạng “lệch nhịp” giữa giá cà phê thế giới và Việt Nam chỉ là tạm thời tại thời điểm nguồn cung cà phê nước ta khan hiếm. Cuối năm 2024 sang đầu năm 2025, Việt Nam trở lại với hoạt động thu hoạch cà phê niên vụ 2024-2025, nguồn cung vụ mới sẽ sớm được đẩy ra thị trường quốc tế. Khi đó, giá cà phê Việt sẽ quay lại dẫn dắt giá cà phê thế giới, sự đồng pha trong diễn biến giá nội địa và thế giới cũng được thiết lập lại. 

Trên thị trường thế giới, từ cuối năm 2024, sau khoảng thời gian đẩy mạnh xuất khẩu cà phê mới thu hoạch, nguồn cung cà phê tại Indonesia và Brazil sẽ vào giai đoạn không còn dồi dào. Brazil, quốc gia xuất khẩu cà phê Robusta lớn thứ hai thế giới tiến hành thu hoạch cà phê niên vụ 2024-2025 từ tháng 5 và dự kiến hoàn thành vào cuối tháng 8 này. Nhờ sản lượng cà phê sẵn có từ hoạt động thu hoạch, quốc gia Nam Mỹ này thường đẩy mạnh xuất khẩu từ tháng 7 đến tháng 12 hàng năm (chiếm 60-70% lượng xuất khẩu cả năm). Điều này cũng đồng nghĩa với việc bước sang năm mới, nguồn cung cà phê nước này thu hẹp dần và khả năng đẩy mạnh xuất khẩu để cạnh tranh với Việt Nam bị suy giảm. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho Việt Nam trở lại với cương vị là quốc gia có tác động mạnh nhất lên thị trường cà phê Robusta thế giới. 

Tại Indonesia, vấn đề không chỉ nằm ở thời điểm đẩy mạnh xuất khẩu, nguồn cung hạn chế cũng là một trong những nguyên nhân quan trọng khiến quốc gia này giảm bớt tác động lên thị trường quốc tế vào cuối năm nay. Hiện Indonesia đang ở cuối giai đoạn thu hoạch chính, khả năng đẩy mạnh xuất khẩu cũng thu hẹp từ những tháng đầu năm tới. Hơn thế, sản lượng sụt giảm cũng đe dọa hoạt động xuất khẩu cũng như vị thế của Indonesia. Trong vụ thu hoạch năm 2024, sản lượng cà phê tại Indonesia dự kiến giảm về mức thấp nhất 13 năm do ảnh hưởng từ El Nino. Điều này kéo theo hoạt động xuất khẩu giảm sâu. Indonesia đã bắt đầu tăng xuất khẩu từ tháng 6 nhưng mỗi tháng quốc gia này chỉ xuất đi 7.000 - 8.000 tấn cà phê, chưa bằng một nửa so với trung bình 5 năm gần nhất. 

Dự báo sản lượng và xuất khẩu cà phê từ Việt Nam

“Việt Nam vẫn luôn là quốc gia có ảnh hưởng hàng đầu đến thị trường cà phê thế giới, đặc biệt là cà phê Robusta. Nhưng mức độ tác động có thể khác nhau, đặc biệt có tính mùa vụ. Do đó, các nhà đầu tư và doanh nghiệp có thể dựa vào yếu tố này để có chiến lược mua bán hợp lý và làm chủ thị trường”, ông Nguyễn Ngọc Quỳnh nhấn mạnh. 

Trịnh Thảo